Λυκούργος Χριστοφοράτος, ιστορικός και δάσκαλος ελληνικών στο ελληνικό σχολείο της κοινότητάς μας. Παντρεμένος με πανέμορφα και πανέξυπνα παιδιά που μένει στην Βουδαπέστη. Πόσες πατρίδες έχει η οικογένεια σου;
Αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η σύζυγός μου κατάγεται από την Ουγγαρία, και πως τα τελευταία χρόνια μένουμε πλέον μόνιμα σε αυτήν, τότε θα σου έλεγα πως έχουμε δύο „πατρίδες”. Ωστόσο, για να είμαι ειλικρινής, τόσο για εμένα προσωπικά, όσο και για τα παιδιά, ο όρος „πατρίδα” όσον αφορά στην Ουγγαρία δεν έχει το ίδιο εννοιολογικό βάρος εάν τον αντιπαραβάλλουμε με την Ελλάδα. Όμως, όπως έχω ήδη αναφέρει, ζώντας πλέον μόνιμα εδώ, και έχοντας δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις ως πολίτης της χώρας αυτής, προσπαθώ να ενημερωθώ και να συμμετέχω όσο πιο ενεργά γίνεται στην καθημερινότητά της.
Πού αισθάνεστε σπίτι;
Εάν ο όρος „σπίτι” ταυτίζεται με τον στενό οικογενειακό κύκλο, τότε ως σπίτι αντιλαμβάνομαι τον τόπο στον οποίο μένω με την οικογένειά μου την συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Εάν πάλι τον ταυτίσουμε με αυτόν της „πατρίδας”, η απάντηση έχει δοθεί ήδη στο προηγούμενο ερώτημά σου.
Πώς βρέθηκες στην Ουγγαρία;
Η πρώτη μου επαφή με την Ουγγαρία ήταν το 1989 λόγω σπουδών. Ήμουν φοιτητής στη Φιλοσοφική Σχολή του ELTE, στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Ήταν μια δημιουργική περίοδος, και μου δόθηκε η ευκαιρία να χτίσω φιλίες που άντεξαν στον χρόνο και εξακολουθούν να υφίστανται μέχρι σήμερα. Και αυτό αποδείχτηκε καθοριστικό για τα μετέπειτα βήματά μου. Μετά το πέρας των σπουδών μου, επέστρεψα στην Ελλάδα. Εργάστηκα στον ιδιωτικό τομέα, σε τομείς άσχετους του γνωστικού μου αντικειμένου, και έκανα οικογένεια αποκτώντας τέσσερα παιδιά. Τον Ιανουάριο του 2016 μου έγινε πρόταση από την διευθύντρια του 12τάξιου συμπληρωματικού σχολείου Μανόλης Γλέζος, Dr. Partics Krisztina, να αναλάβω διδακτικό ρόλο στο σχολείο. Η απόφαση δεν ήταν εύκολη. Η γνώση της γλώσσας, της χώρας και η ύπαρξη φιλικού κύκλου ήταν αυτά που βοήθησαν τελικά ώστε να τολμήσω να πάρω την απόφαση να εγκατασταθώ και πάλι στην Ουγγαρία.
Είσαι από εκείνους που ναι μεν κατέχεις τα ουγγρικά, επιμένεις στην χρήση της ελληνικής γλώσσας. Βλέπεις, και εγώ αναγκάζομαι να κάνω την συνέντευξη μαζί σου στα ελληνικά! Όλοι θα επιθυμούσαμε το ίδιο, αλλά είναι δύσκολο. Ποιες είναι οι συμβουλές σου στους γονείς και στα παιδιά;
Η χρήση της ελληνικής γλώσσας είναι αυτονόητη για εμένα, αφού είναι η μητρική μου γλώσσα. Είναι ένα εργαλείο με το οποίο μπορώ να εκφραστώ σωστά, αλλά και εννοιολογικά μπορώ να αποδώσω με ακρίβεια αυτά που θέλω να πω. Ειδικότερα, η χρήση της ελληνικής γλώσσας επιβάλλεται από την επαγγελματική μου ιδιότητα. Είναι αλήθεια ότι γνωρίζω τα ουγγρικά, και τα χρησιμοποιώ στην καθημερινότητά μου, κάποιες φορές μάλιστα και όταν δεν θα έπρεπε. Κατανοώ επίσης και τις δυσκολίες που έχουν τα μέλη της ελληνικής κοινότητας όσο αναφορά στη χρήση των ελληνικών, ιδιαίτερα για την τρίτη ή τέταρτη γενιά για τις οποίες η ελληνική γλώσσα θεωρείται, και δυστυχώς είναι αλήθεια, ως ξένη. Η κοινότητα όμως διαθέτει την απαραίτητη δομή, κι εδώ αναφέρομαι φυσικά στο σχολείο, η οποία της δίνει την δυνατότητα να έρθει σε επαφή με την ελληνική γλώσσα. Η διοίκηση και τα στελέχη του σχολείου εργάζονται για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Σίγουρα έχει και πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά. Σε αυτή την προσπάθεια το δυναμικό του σχολείου από μόνο του δεν αρκεί. Χρειάζεται και η συμμετοχή, η ενεργή συμμετοχή, των γονέων. Ο σύλλογος γονέων, παρά τις προσπάθειες κάποιων, είναι ανενεργός. Αν θα έπρεπε να δώσω μια συμβουλή λοιπόν, θα έλεγα στους γονείς να αναλογιστούν κατά πόσο η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας αποτελεί προτεραιότητα τους. Αν ναι, τότε θα πρέπει να επιδείξουν πιο ενεργή συμμετοχή στη ζωή του σχολείου.
Είσαι νεαρός, γεννημένος στην Ελλάδα, άνθρωπος που γνωρίζει την νοοτροπία και των εδώ και των εκεί Ελλήνων; Πώς θα μπορούσαμε να ενεργοποιήσουμε τους Έλληνες της Ελλάδας στην κοινότητά μας, με ποια κίνητρα θα μπορούσαμε να καταφέρουμε να γίνουν δραστήριοι παράγοντες της κοινοτικής ζωής μας;
Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Θα έλεγα ότι μιλάμε για δύο διαφορετικούς κόσμους που δεν έχουν κοινά σημεία. Η ελληνική κοινότητα της Ουγγαρίας έχει διαφορετικές ιστορικές καταβολές σε σύγκριση με τους Έλληνες που έρχονται στην χώρα, και ιδιαίτερα τους νέους, είτε για οικογενειακούς είτε για επαγγελματικούς λόγους. Η Ελλάδα τα τελευταία 70 χρόνια έχει αλλάξει σημαντικά σε πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, και πολιτισμικό επίπεδο. Ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία οι αλλαγές αυτές είχαν και έναν βίαιο χαρακτήρα. Όλα αυτά έχουν διαμορφώσει έναν ιδιαίτερο τρόπο σκέψης, ιδιαίτερες συμπεριφορές και νοοτροπίες, ιδιαίτερους προβληματισμούς και ανησυχίες που δεν είναι εύκολο να γίνουν κατανοητά από τον ελληνισμό της Ουγγαρίας. Η σχέση βέβαια είναι αμφίδρομη. Οι νέοι που έρχονται από την Ελλάδα ελάχιστα γνωρίζουν την ιστορική διαδρομή της κοινότητας. Εύλογα τίθετε το ερώτημα, πως μπορούμε να γεφυρώσουμε τους δύο αυτούς κόσμους. Θα σου έλεγα με σωστή επικοινωνία. Σε ποια όμως γλώσσα; Φαντάσου έναν νέο, που θέλει να έρθει σε επαφή με την κοινότητα, να προστρέξει στα θεσμικά όργανά της, αυτοδιοίκηση/σχολείο/πολιτιστικοί σύλλογοι, και το μόνο, ή σχεδόν μόνο, που θα ακούει να είναι η ουγγρική γλώσσα. Το ίδιο συμβαίνει και στα διαδικτυακά μέσα, αλλά και στις εκδηλώσεις της κοινότητας. Η ελληνική γλώσσα εκπροσωπείται ελάχιστα στην κοινότητα και αυτό αποθαρρύνει τους Έλληνες να την πλησιάσουν. Εκπαίδευση και πολιτισμός είναι κατά τη γνώμη μου οι δύο κοινοί τομείς όπου μπορεί να βρεθεί η κοινότητα της Ουγγαρίας δίπλα σε όσους έρχονται από την Ελλάδα, σε αυτούς πρέπει να αναζητηθεί κοινός τρόπος έκφρασης.
Ως ιστορικός ποια, κατά τη γνώμη σου, είναι τα θέματα που θα έπρεπε στο μέλλον να μελετηθούν από τα ιδρύματά μας;
Πριν προσπαθήσω να απαντήσω στο ερώτημά σου, θα ήθελα να σου ζητήσω μια χάρη…… Θα ήθελα να με ενημερώσεις σχετικά με τα ιδρύματα της κοινότητας, ποια είναι η στελέχωσή τους και ποιο το αντικείμενο της εργασίας τους…….. Για να μιλήσουμε σοβαρά. Εκτός από το σχολείο „Μανόλης Γλέζος”, του οποίου έχω την τιμή και την χαρά να είμαι μέρος του, όπου η διοίκησή του καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες για να παράγει το καλύτερο δυνατό έργο, δεν θεωρώ ότι υπάρχει άλλο ουσιαστικά ενεργό ίδρυμα. Προέχει λοιπόν η οργάνωση και η σωστή στελέχωση των όποιων ιδρυμάτων. Ο κύκλος εργασιών τους πιστεύω πως πρέπει να αναφέρεται σε ένα ευρύ φάσμα τομέων. Ο ελληνισμός έχει μια ιστορική πορεία 5.000 ετών, αντιλαμβάνεσαι λοιπόν, κι εσύ ο ίδιος ως ιστορικός, πως το εύρος της θεματολογίας είναι μεγάλο. Το ίδιο ισχύει και με τη ελληνική γραμματεία. Από την μυθολογία μέχρι την σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία και ποίηση μπορούμε να αντλήσουμε γνώσεις που θα αποτελέσουν πολύτιμα όπλα στην καθημερινότητά μας. Θα πρέπει όμως να ασχοληθούμε και με σύγχρονα πολιτικά, κοινωνικά θέματα, όπως για παράδειγμα η μετανάστευση. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο στις μέρες μας. Τι το προκαλεί, τι πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές επιπτώσεις έχει τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στην δική μας καθημερινότητα, ως μειονοτική κοινότητα, τέλος ποια πρέπει να είναι η θέση της κοινότητας όσον αφορά στις προτεινόμενες λύσεις.
Βρισκόμαστε σε μια φορτισμένη περίοδο. Υπάρχουν αρκετοί που το μόνο που αντιλαμβάνονται είναι ότι τρωγόμαστε. Πώς θα μπορούσες να περιγράψεις αυτό που συμβαίνει με απλά λόγια;
Κάθε προεκλογική διαδικασία έχει εντάσεις. Είναι νομίζω αναπόφευκτο. Η αλήθεια είναι ότι ο λαϊκισμός περίσσεψε το τελευταίο διάστημα από όλες τις πλευρές, αλλού λιγότερο αλλού περισσότερο. Συνεπώς η εντύπωση που περιέγραψες είναι ακριβής. Η ελληνική κοινότητα της Ουγγαρίας έχει κρίση ταυτότητας. Προσπαθεί περισσότερο να ετεροπροσδιοριστεί παρά να αυτοπροσδιοριστεί. Είναι γεμάτη αντιφάσεις: ζητάει ενότητα, αλλά θέλει να εκπροσωπηθεί μέσα από 4 διαφορετικά όργανα, αποστρέφεται την πολιτική, αλλά παίρνει μέρος σε μια κατεξοχήν πολιτική διαδικασία και μάλιστα με παράδοξο τρόπο, με όχημα κάποιον πολιτιστικό σύλλογο, διακηρύσσει ως στόχο την διατήρηση της ελληνικής γλώσσας, αλλά δεν την χρησιμοποιεί, χαιρετίζει τους φιλέλληνες, αλλά τους διακρίνει σε αληθινούς και ψεύτικους κατά περίσταση, μιλάει για σωστή διαχείριση των οικονομικών πόρων, αλλά δεν έχει ένα σαφές όραμα για το πώς αυτοί οι πόροι θα διατεθούν και για ποιο σκοπό προς όφελος του συνόλου της κοινότητας, προσκαλεί την νεολαία, αλλά την βάζει σε μη εκλόγιμες θέσεις.
Η κοινότητα έχει ανάγκη από ανθρώπους που θα εργαστούν για να αλλάξουν ριζικά τα θεσμικά της όργανα και όχι απλά καλούς διαχειριστές. Θέλει ανθρώπους που θα της δώσουν ένα όραμα και όχι κάποιους που αναπαράγουν στερεότυπα.
Αλέξανδρος Πούρος
